روش‌های آموزش دوستیابی در مدرسه کدامند؟ دوستیابی یکی از مهم‌ترین موضوعات در فرایند اجتماعی شدن به ویژه در سنین دبستان است. بسیاری از کودکان در گفت‌وگو و آغاز روابط دوستی و همچنین برای برقراری ارتباط با همسالان خود به مشکل برمی‌خورند. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای کودک به اختلالاتی از جمله افسردگی و اوتیسم باشد و نگرانی‌های زیادی را برای والدین به وجود آورد. با این حال در بسیاری از مواقع این موضوع ناشی از عدم آموزش کافی توسط والدین است.
آموزش دوستیابی در مدرسه برای کودکان چه اهمیتی دارد؟
دوستیابی و برقراری روابط دوستانه، یکی از راه‌های افزایش مهارت‌های اجتماعی است که از سنین کودکی آغاز می‌شود. با توجه به اینکه اجتماعی بودن از ویژگی‌های مهم و اصلی انسان است، نحوه شکل‌گیری آن می‌تواند روی مسائل سنین بالاتر نیز اثرگذار باشد. هنگامی‌که کودک مهارت‌های لازم برای دوستیابی و برقراری روابط اجتماعی را یاد بگیرد، دیگران را به راحتی به سوی خود جذب کرده و طبیعتاً با حضور دوستان زندگی‌اش رنگ و بوی تازه‌ای می‌گیرد.
همچنین تجربیاتی که فرد در برقراری روابط دوستانه در مدرسه کسب می‌کند، تا حد زیادی بر شکل‌گیری اعتماد به نفس او اثر خواهد گذاشت. با توجه به اینکه کمبود اعتماد به نفس در بسیاری از اختلالات روانی دخیل است می‌توان به اهمیت و نقش دوستیابی برای کودکان پی برد.
علاوه بر این ناتوانی در برقراری ارتباط در مدرسه می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های زیادی شود. برای مثال بسیاری از کودکانی که روابط اجتماعی محدودی دارند استرس و اضطراب‌های زیادی را تجربه میکنند و دچار افت تحصیلی می‌شوند. به همین دلیل آموزش دوستیابی باید در اولویت مدرسه و والدین قرار بگیرد.
بهترین زمان برای آموزش دوستیابی
از آنجایی که سنین مدرسه بهترین سن برای رشد فردی و اجتماعی کودکان است، والدین با آغاز دوران تحصیل و از همان روزهای اولی که دانش آموز به مدرسه می‌رود باید این مهارت را به کودک خود آموزش بدهند. البته توجه داشته باشید که فرایند دوستیابی از سنین خردسالی آغاز می‌شود. در نتیجه اگر از همان سال‌های کودکی در زمینه آموزش دوستیابی با کودک خود تمرین کنید او در مدرسه مشکلات کمتری خواهد داشت. از آنجایی که آموزش این مهارت نیاز به تخصص و آموزش دارد، بهتر است در این راه از یک مشاور روانشناس کمک بگیرید.
آموزش دوستیابی در مدرسه | لزوم همکاری والدین با مدرسه
روش‌های آموزش دوستیابی به کودکان در مدرسه متفاوت است. کودکان معمولا از لحاظ مهارت اجتماعی به دو دسته تقسیم می‌شوند: کودکی که به مهدکودک رفته و اولین تجربه دوستی و سازگاری را در آن جا یاد گرفته و کودکی که در کنار اعضای خانواده بزرگ شده و به خاطر رفتارهای والدین و نداشتن ارتباطات اجتماعی با هم سن و سالان خود، مفهوم مشارکت و همراهی با دیگری را کمتر از بقیه یاد گرفته است. پس معلمان و مربیان مدرسه باید در روش‌های آموزش مهارت دوستیابی در کودکان، به این نکته مهم توجه کنند.
کودکان تا پیش از سن دبستان، با همه هم سن و سالان خود در موقعیت‌های مختلف دوست می‌شوند و به زبان ساده دوستی‌هایی بر پایه هدف را تجربه نکردند. نکته‌ای که باید قابل توجه والدین، مربیان و معلمان باشد این است که هدف‌های دوستی و برقراری روابط را به کودکان دبستانی آموزش دهند تا بتوانند درک درستی از شکل‌گیری این روابط داشته باشند. به این موضوع توجه کنید که آموزش در مدرسه به تنهایی نمی‌تواند در این مسیر موفق عمل کند. به همین دلیل همکاری خانواده کودکان در این راه، لازم و ضروری است.
برای مثال اگر کودک در محیط مدرسه ساکت و آرام است، از خانواده او بخواهید تا با او صحبت کنند که در محیط خانه با صدای بلندتری حرف بزند و بتواند روابطش را با سایر اعضای خانواده گسترش دهد. برای این کار هم می‌توانید از طریق پرسیدن سؤالاتی درباره اینکه “روزش را چگونه سپری کرده” و “زنگ تفریح مشغول چه کاری بوده” با مربیان همکاری کنند.
آموزش دوستیابی در مدرسه | راهکارهایی برای والدین
می‌توانید از چند راهکار زیر، برای آموزش مهارت دوستیابی در مدرسه استفاده کنید. توجه کنید که این راهکارها کلی هستند و نسبت به فرد و ویژگی‌های هرکس متفاوت خواهد بود. آموزش دوستیابی به کودکان مانند دیگر مهارت‌های مهم زندگی لازم است که به کودکان آموزش داده شود.
1- آموزش معرفی خود
به کودک یاد بدهید که برای شروع دوستی در مدرسه سراغ دانش آموزی برود که مثل خودش تنهاست و بعد از سلام و معرفی خود به او بگوید “که می‌خوای با من دوست بشی؟” سپس به کودک خود بیاموزید که با رعایت چه نکاتی می‌تواند دوستی خود را تداوم بخشد.
2- آموزش مهارت‌های گفت و گو
به کودک آموزش دهید تا به راحتی بتواند سلام و احوال پرسی کند یا بتواند بی استرس خودش را معرفی کند و برای ادامه گفتگو از طرف مقابل بخواهد که خودش را معرفی کند. کودکان باید از همان دوران کودکی فرآیند اجتماعی شدن را بیاموزند و بتوانند با دیگران صحبت نمایند.
3- اضافه شدن به گروه‌های دوستی
به کودک یاد بدهید که به سمت گروه‌های دوستانه و مشغول بازی برود و خودش را معرفی کند و از آن‌ها اجازه بگیرد تا در بازی همراهی‌شان کند. معمولاً کودکان، در این مورد از اضافه شدن دوستان دیگر به گروهشان استقبال میکنند.
4- یاد دادن ویژگی‌های یک دوست خوب
به او بگویید که دوستان خوب با هم شریک می‌شوند و نوبت را رعایت میکنند، به حرف یکدیگر گوش میکنند، یکدیگر را نمی‌زنند (دعوا نمی‌کنند) و بچه‌های دیگر را مسخره نمی‌کنند. به او توضیح دهید که دوستانی پیدا کند که این ویژگی‌ها را داشته باشند.
5- آموزش دوستیابی در مدرسه | استفاده از فیلم، نمایش یا بازی
سعی کنید با دیدن فیلم یا کارتون‌هایی با موضوع دوستیابی، اهمیت این موضوع و ویژگی‌های دوست خوب را برایشان معرفی کنید. همچنین می‌توانید با انجام بازی‌های دو نفره یا نمایش عروسکی، این موضوع را به او منتقل کنید.
6- آموزش دوستیابی در مدرسه | اشتراکات و علاقه‌مندی‌ها
می‌توانید از کودکتان بخواهید تا با یکی از دوستان یا یکی از همکلاسی‌هایش درباره کلاس‌های مورد علاقه‌اش صحبت کند و با ایجاد اشتراکات، دوستی خود را بیشتر کرده و با هم به این فعالیت بپردازند.
7- شرکت در اردوها یا گردش‌های خانوادگی
می‌توانید با شرکت دادن کودکان در اردوهای تفریحی، به صورت مستقیم، دوستیابی و نحوه برقراری ارتباط را به او آموزش دهید. همچنین با شرکت در گردش‌های خانوادگی، کودک می‌تواند ویژگی‌های دوست خوب و هدف از شکل‌گیری گروه‌های دوستی را نیز به صورت مستقیم، آموزش ببیند.
کلام آخر
دوستیابی در مدرسه از جمله مهارت‌های مهمی است که لازم است والدین به کودک خود آموزش بدهند. در واقع دوستیابی به شکل گیری بهتر شخصیت کودک و رشد او کمک می‌کند. کودک با قرار گیری در جمع دوستان می‌تواند نیازهای خود را پاسخ دهد و اجتماعی‌تر شود. این موضوع در آینده و در بزرگسالی تاثیرات مثبت خود را در زمینه‌های مختلف از جمله روابط بین فردی و اشتغال فرد می‌گذارد.
با این حال گاهی ممکن است که کودکان حالت‌هایی از جمله انزوا و گوشه گیری را تجربه کنند و در دوستیابی با مشکل مواجه شوند که در این شرایط لازم است که بررسی بیشتر توسط روانشناس و متخصص کودک انجام گیرد. مشاور با بررسی همه جوانب به شما کمک می‌کند تا در صورتی که کودک با اختلال و مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند بتواند آن را حل و فصل نماید.
